Cồn Nâm, cuộc viếng thăm của Vị chủ chăn và những nguồn nước ngọt

Cồn Nâm, cuộc viếng thăm của Vị chủ chăn và những nguồn nước ngọt 21.06.2012 Khi những đám nước tung bọt trắng xóa bên mạn thuyền cũng là lúc chúng tôi bắt đầu lướt đi trên dòng sông Gianh lộng gió. Xuất phát từ Tòa Giám mục lúc 15h30 ngày 17.6.2012, cuối cùng đoàn cũng đã tới được xứ sở cồn bãi sau gần 3 tiếng đồng hồ chạy xe. Gửi xe ở họ đạo Thái Hòa, sau nhiều phút rong ruổi trên sông lớn, thuyền đã cập bến Cồn Nâm lung linh sắc đèn. Là ốc đảo biệt lập cách trở với chiều dài 2km, rộng chừng 300m; xứ đạo Cồn Nâm như con thuyền giữa bức tranh thủy mặc sông núi bao la: “Sông Gianh cả thảy ba nguồn Nguồn Nan, nguồn Nậy lại còn nguồn Son”.          Ba nguồn như ba con rồng uốn mình, thoắt ẩn thoắt hiện bên những dãy lèn đá nhấp nhô của Phong Nha - Kẻ Bàng, mạn ngược Tuyên Hóa, rồi vùng thượng Quảng Trạch. Đến xứ đạo Cồn Nâm và làng La Hà, cả ba hòa hợp làm một mang theo dòng nước cuồn cuộn chảy xuôi về đông. Dòng sông Gianh lịch sử chính là đây, nơi chở nặng trong mình ký ức của một thời Trịnh Nguyễn phân tranh, chia đôi xứ sở. Do vị trí như vậy, Cồn  Nâm được coi là ranh giới và là cầu nối hai giáo phận Đàng Trong - Đàng Ngoài. Nhìn xuôi phía đông nam sang bờ bên kia là xứ Thanh Bồ của giáo phận Huế. Bờ bên này chuỗi xứ đạo trù phú của Vinh như Hòa Ninh, Diên Trường, Vĩnh Phước, Cồn Sẻ, Văn Phú, Tân Phong, Hướng Phương, v.v.. Chẳng biết con người đến khai phá vùng đất này tự bao giờ, chỉ biết thánh tử đạo Vincentê Nguyễn Thời Điểm đã từng phục vụ ở đây 32 năm (1802-1834), khá lâu trước khi thành lập giáo phận Vinh (1846). Cồn đảo khó khăn cách trở lại là xứ sở thuận lợi để lẩn trốn cơn bách hại của triều đình. Thời bấy giờ, giáo phận Đàng Ngoài đã thành lập một giáo xứ tại đây, lấy tên là Cồn Nâm. Giáo xứ Cồn Nâm là một trong 4 giáo xứ mẹ trên đất Quảng Bình xưa: Đan Sa, Nhân Thọ, Vĩnh Phước và Cồn Nâm. Từ người mẹ này lại sinh thêm biết bao nhiêu con ngược theo nguồn Son như Troóc (1876), Khe Gát (1886), Tam Trang (1886), Gia Hưng (1890), Phù Kinh (1897), Văn Phú (1918), Giáp Tam (1939). Trong số nhiều tiểu đảo bị bao bọc trong lòng sông bao la, Cồn Nâm chỉ cách cầu Gianh chừng 5km. Xứ đạo ngày nay thuộc xã Quảng Minh, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. Về mặt tôn giáo, Cồn Nâm hiện nay gồm 6 giáo họ: Cồn Nâm, Tân Định, Hà Bồng, Thái Hòa, Thông Thống và Đồng Dưng với số giáo dân hơn 2500 người. Giáo dân chủ yếu sống bằng nghề đánh bắt, nuôi trồng thủy sản. Khi chúng tôi đặt chân vào nhà xứ cũng là lúc cơm tối đã dọn sẵn. Cơm xong, mấy cha con ra sân khi mà giáo dân Giáp Tam đã chờ đợi để đón rước Đức Cha về dâng lễ đêm. Như đã nói ở trên, Giáp Tam sinh ra từ xứ mẹ Cồn Nâm và cũng chung một hòn đảo. Giáp Tam ngày nay thuộc hạt Hòa Ninh và cách trụ sở chừng vài cây số tính theo đường chim bay. Đây cũng là quê hương cha quản hạt Antôn Hoàng Minh Tâm. Giữa khung cảnh rực rỡ đèn hoa, những ngọn cờ vàng-trắng tung bay phần phật trước gió càng làm không khí thêm nhộn nhịp. Một đoàn xe máy nối tiếp nhau đón vị chủ chăn tiến về phía đông bắc cồn đảo. Bước chân chủ chăn đi lại dấu ấn tiền nhân đã từng rảo bước trên đất cồn đảo này.              Nhà thờ chật ních người. Ai cũng mong ngóng trong lần đầu Đức Cha tới dâng lễ. Như cơn mưa hồng ân đổ tràn trên giáo xứ giữa nắng trời đại hạn, tất cả giáo dân đồng thanh dâng lời thỉnh cầu lên vị chủ chăn cho phép một linh mục về coi xứ. Đã lâu, cha xứ Cồn Nâm kiêm luôn cả Giáp Tam. Hiện nay, cha Phêrô Nguyễn Văn Phú mặc dù bộn bề với công việc với 6 giáo họ Cồn Nâm vẫn phải coi sóc hai xứ. Giã biệt Giáp Tam, chúng tôi lại trở về Cồn Nâm để chuẩn bị cho đại lễ ngày mai. Sáng sớm Chúa nhật 17.6.2012, không khí đã được khuấy động bởi tiếng cười nói rộn ràng, vui vẻ, phấn khích. Với người dân xã đảo, ai cũng coi đây như một dịp lễ hội lớn.                       Không vui sao được vì chỉ thời khắc ngắn ngủi nữa thôi thì hai công trình được khánh thành là nhà xứ và nhà máy nước sạch. Công trình nhà xứ kết cấu gồm 2 khối cơ bản là phần nhà gỗ và phần nhà vượt lũ. Công trình nhà máy nước sạch có công suất 400lít/giờ. Đây được coi như hai món quà lớn tặng bà con trong buổi cao điểm bế mạc tuần chầu giáo xứ dịp này . Lại nói thêm về nguồn nước, có một sự thật nghịch lý: sống giữa dòng Gianh mà quanh năm khát. Nước sông thì dồi dào đó nhưng mà không thể dùng sinh hoạt được, lại càng không thể dùng cho ăn uống. Nguồn nước hạ lưu nhiễm mặn, nhiễm phèn nặng. Ngay giữa trung tâm cồn đảo mà nước đào lên vẫn đặc ngầu một màu vàng chua. Không có nước đồng nghĩa với sự sống bị đe dọa, ruộng đồng héo khô, con người xơ xác. Chỉ có cách là xây thật nhiều bể, nhiều lu chứa nước nhưng cũng sao cho đủ nhu cầu. Cách khác nữa là mua nước ngọt từ các con đò với mức giá từ 50-70.000đ/khối, vào mùa hạn lên tới 90-100.000đ. Từ ngày về nhận giáo phận, Đức Cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp đã chú ý đến vấn đề cải thiện đời sống cho giáo dân cồn bãi, nơi tỷ lệ giáo dân hầu hết chiếm 100%. Các dự án nhà máy nước sạch đã được Đức Cha trực tiếp đến lấy mạch, mang vào viện Pasteur Sài Gòn xét nghiệm và xây dựng hệ thống lọc. Đến nay, công trình tại giáo xứ Liên Hòa đã khánh thành. Cồn Nâm là nhà máy thứ hai đảm bảo chất lượng quốc tế do Hoa Kỳ kiểm nghiệm. Nước bán ra từ 5000-7000đ/bình 20lít. Đây là giá hỗ trợ rẻ hơn gấp nhiều lần so với việc đi mua những nguồn nước không đảm bảo bên ngoài. Như thế, một phần nhu cầu nước uống của giáo dân trên vùng bãi Cồn Nâm đã được đáp ứng. Tiếp theo dự án Cồn Nâm sẽ là việc triển khai xây dựng nhà máy nước Tân Định, Giáp Tam, Hòa Ninh, Vĩnh Phước…Về phần thủy lợi tưới tiêu phục vụ sản xuất, Đức Cha Phaolô cũng đang cố gắng huy động tất cả mọi nguồn lực để xây dựng đập chứa nước nông nghiệp trên đảo. Đó là nguồn đầu tư của nhà nước, Tòa Giám mục yểm trợ kết hợp với sức dân. Nếu triển khai tốt đẹp các dự án này, trong tương lai cuộc sống người giáo dân các xứ thuộc hạt Hòa Ninh, tỉnh Quảng Bình dọc theo lưu vực sông Gianh sẽ được cải thiện hơn. Đức Hà